Kościół Świętych Apostołów Filipa i Jakuba przy Klasztorze Dominikanów

Kościół zalicza się do Szlaku Maryjnego, Dominikańskiego w Wilnie i Drogi św. Jakuba.

Drewniany Kościół Świętych Apostołów Filipa i Jakuba oraz Klasztor Dominikanów zbudowano na przedmieściu Łukiszek w 1642 r. Obowiązkiem zakonników było za darmo chować ubogich i nieść im kościelną pomoc. Znajdowały się tu wówczas cmentarze miejskie, na których chowano nędzników. Drewniany Kościół spłonął podczas walk z wojskami moskiewskimi , a w XVIII w. odbudowano murowaną świątynię, która nie zmieniła się aż po dziś dzień. W okresie komunizmu w Kościele urządzono skład owoców i warzyw, później – pomieszczenie gospodarcze Teatru Opery i Baletu. Do 2004 r. w dawnym klasztorze działał szpital.

Wizerunek Matki Boskiej Łukiskiej słynął z cudów w Kościele Dominikanów od końca XVII w. Ikonę tą z „walk moskiewskich” przywiózł generał artylerii Wielkiego Księstwa Litewskiego, starosta Łoździei Maciej Korwin Gosiewski. Niedługo po tym dokonywały się tu cuda za pośrednictwem wizerunku Matki Boskiej Łukiskiej, opisane w książce pt. „Mistyczna fontanna” w 1737 r.

W okresie komunizmu uważano, że cudowna ikona zaginęła, okazało się jednak, że jest przechowywana w Kościele św. Rafała, znajdującym się po drugiej stronie rzeki. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości, ikonę zwrócono Kościołowi św. Filipa i Jakuba, a Kościół przywrócono Dominikanom. Założono tu generalne centrum wikariatu Dominikanów z Białorusi, Estonii, Łotwy i Litwy. W 2015 r. po raz pierwszy zabrzmiał odrestaurowany karylion kościelny – unikalny instrument składający się z 61 dzwonów. Jest on największy w krajach bałtyckich.

Kościół Świętego Ducha (Dominikanów)

Kościół zalicza się do Szlaku Bożego Miłosierdzia i Szlaku Dominikańskiego w Wilnie.

Uważa się, że pierwszy gotycki Kościół stał w tym miejscu już za czasów Wielkiego Księcia Litewskiego Giedymina, został jednak zburzony przez Krzyżaków. W 1408 r. Witold Wielki wzniósł nowy Kościół, który na początku XVI w., z inicjatywy Wielkiego Księcia Litewskiego i króla polskiego Aleksandra, został przekazany Zakonowi Dominikanów.

W XVII w. Kościół zrekonstruowano po kilku pożarach i dzisiaj ma charakter późnego baroku. Wnętrze w stylu rokoko uznawane jest za jedno z najcenniejszych wnętrz Kościołów litewskich. Kościół słynie także z niemal w pełni oryginalnie zachowanych organów z XVIII w., szesnastu ołtarzy i podziemi, w których w ciągu stuleci chowano mieszkańców miasta, ofiary pomoru i innych epidemii, żołnierzy armii Napoleona. Po powstaniach w XIX w. w zamkniętym przez władze carskie klasztorze utworzono magistraty, mieszkania i więzienia, tajne instytucje działające na rzecz przemysłu wojennego.

W 1986 r. w tymże Kościele, z inicjatywy  proboszcza parafii Świętego Ducha, obecnego biskupa Grodna Aleksandra Kaszkiewicza, powieszono Obraz Jezusa Miłosiernego, który sprowadzono z powrotem z Białorusi do Wilna i odrestaurowano. W 1933 r. św. Jan Paweł II podczas wizyty na Litwie modlił się w tym Kościele przy Obrazie Jezusa Miłosiernego i spotkał się z Litwinami pochodzenia polskiego oraz z polskimi katolikami z Litwy (przy wejściu do Kościoła widnieje tablica upamiętniająca tę wizytę). Po tym jak Kościół św. Trójcy został wyremontowany i otrzymał tytuł Sanktuarium Bożego Miłosierdzia, Obraz przeniesiono do tego Sanktuarium dekretem kardynała Audrysa Juozasa Bačkisa w 2005 r.

W 2015 r. Arcybiskup Metropolita Krakowski kardynał Stanisław Dziwisz podarował parafii relikwie z krwią św. Jana Pawła II. Relikwiarz z niezmiernie cenną dla parafian relikwią został wkomponowany w ołtarz św. Jana Pawła II w prawej nawie Kościoła.

Kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Kalwarii Wileńskiej

Kościół zalicza się do Szlaku Maryjnego, Dominikańskiego w Wilnie, św. Jana Pawła II i Drogi Krzyżowej w Kalwarii.

Droga Krzyżowa w Kalwarii Wileńskiej została przygotowana w podzięce Bogu za zwycięstwo nad wojskiem carskiej Rosji i poświęcona w 1669 r. Dominikanie z klasztoru Ducha Świętego w Wilnie pielęgnujący to miejsce, wspierani przez możnowładców i wzniosłych duchownych, w 1772 r. zbudowali tu Kościół Znalezienia Krzyża Świętego i 20 nowych kaplic. Do XX w. kompleks rzadko ulegał zmianom. Więcej szkód dokonała tylko armia napoleońska i bolszewicy. W 1962 r. na rozkaz władz radzieckich, w ciągu jednej nocy wysadzono niemal wszystkie stacje Drogi Krzyżowej, nie powstrzymało to jednak ludzi przed pielęgnowaniem kultu Męki Pańskiej. Drogę Krzyżową przemierzali członkowie potajemnych wspólnot zakonnych i grupy wiernych. Odbudowę stacji Drogi Krzyżowej rozpoczęto jedynie po odzyskaniu przez Litwę niepodległości i zakończono w 2002 r. Długość obecnej Drogi Krzyżowej w Kalwarii wynosi 7 km i składa się z 35 stacji.

Kościół Znalezienia Krzyża Świętego jest kompozycyjnym i ideowym centrum Kalwarii Wileńskiej. Wysokie wzgórze, na którym został wzniesiony Kościół, w topografii Kalwarii odpowiada  Górze Golgoty. Ołtarz Wielki, zwany inaczej ołtarzem Chrystusa Ukrzyżowanego, jest najważniejszą stacją Drogi Krzyżowej ku czci śmierci Zbawiciela na Krzyżu. Wisząca w Ołtarzu figura Chrystusa Ukrzyżowanego uchodzi wśród wiernych za cudowną. Relikwia św. Krzyża jest wystawiona pod szklanym kloszem w ołtarzu Matki Boskiej Bolesnej. Ściany i sklepienia Kościoła zdobią spektakularne freski z końca XVIII w.

W ołtarzu Najświętszej Maryi Panny w lewej nawie czczony jest obraz Najświętszej Maryi Panny Bolesnej. Nad Obrazem Jezusa Miłosiernego znajduje się charakterystyczny dla Dominikanów obraz Najświętszej Maryi Panny Różańcowej namalowany w XVII w. W lewej nawie mieści się ołtarz św. Hiacynta (Jacka), pamiętający czasy Dominikanów.

Figura św. Hiacynta (Jacka)

Św. Hiacynt był jednym z pierwszych braci, którego sam św. Dominik przyjął do zakonu. Po ukończeniu nowicjatu i złożeniu ślubów został wysłany wraz z innymi braćmi na misję do Polski. Kiedy w 1228 r. utworzono w Polsce prowincję zakonu Dominikanów, św. Hiacynt został mianowany prowincjałem, jednak nie przyjął tego tytułu.

Na misję przeważnie był kierowany do Rosji, Prus i Polski. Przypuszcza się, że odwiedził Litwę      (około 1231 r.), Łotwę, Danię, Szwecję i Norwegię. Właśnie dlatego nazywany był „Apostołem Północy”. Według legendy, podczas ataku Tatarów na Kijów, św. Hiacynt w cudowny sposób uratował monstrancję z Najświętszym Sakramentem i figurą Najświętszej Maryi Panny. Dlatego właśnie w ikonografii zwykle przedstawiany jest z monstrancją lub kustodią w jednej ręce i figurką Matki Bożej z Dzieciątkiem w drugiej.

Zmarł 15 sierpnia 1257 r. w Krakowie. Liturgiczny obchód przypada na dzień 17 sierpnia. W 1527 r. został beatyfikowany, w 1594 r. kanonizowany i ogłoszony przez Kościół świętym. W 1686 r. papież Innocenty XI ogłosił go patronem Litwy.

W 1501 r. dominikańscy zakonnicy zbudowali  w pobliżu byłych granic miasta Wilna drewnianą kaplicę ku czci św. Hiacynta.

Św. Hiacynt uznawany jest za patrona podróżników, dlatego kaplica przeznaczona jest na modlitwę w intencji podróżujących, ruszających z Wilna w daleką drogę. Murowana kaplica została zbudowana już w czasie baroku, a nowa figura powstała w 1901 r. Stara drewniana rzeźba została przeniesiona do Kościoła Świętych Apostołów Filipa i Jakuba i umieszczona w kaplicy św. Hiacynta.