Bazylika Archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie

Kościół zalicza się do Szlaku Bożego Miłosierdzia, Szlaku Maryjnego, Postacie świętych wileńskich, Szlaku św. Jana Pawła II, Katedra.Dzwonnica.Skarbiec.

Historyczną podróż na Litwie św. Jan Paweł II rozpoczął modlitwą w Bazylice Archikatedralnej w Wilnie przypominając, że w tej oto świątyni bije serce narodu litewskiego. Katedra Wileńska jest jednym z najstarszych Kościołów na Litwie. Po raz pierwszy została wspomniana w źródłach historycznych w 1387 r., roku chrztu Litwy. Katedrze nadano tytuł św. Władysława (króla i patrona Węgier), zgodnie z przyjętym na chrzcie imieniem Jagiełły, ówczesnego władcy Litwy i Polski. Znajdujący się w pobliżu ołtarza głównego obraz, namalowany przez znanego malarza litewskiego Franciszka Smuglewicza, przedstawia śmierć św. Stanisława biskupa krakowskiego, innego patrona Katedry Wileńskiej. Podobno krytykował on niestosowne okrucieństwo i niemoralne zachowanie króla Polski Bolesława II i w rezultacie go ekskomunikował. Król zabił biskupa podczas Mszy świętej.

Przez ponad 600 lat niejednokrotnie przebudowywana Katedra nabyła obecnego wizerunku w neoklasycystycznym stylu na początku XIX w. (architekt Laurynas Gucevičius). W okresie komunizmu (1949-1988) Katedra została zamknięta, przez długi czas działała w niej Wileńska Galeria Obrazów. Dopiero w 1988 r. przywrócono ją wiernym i ponownie konsekrowano, zwrócono jej także relikwie św. Kazimierza– patrona Litwy i młodzieży, czczone w ozdobnej kaplicy św. Kazimierza, która jest jednym z najcenniejszych zabytków barokowych na Litwie. Katedra została zbudowana w pierwszej połowie XVII w., bogato zdobiona marmurem, profilami sztukatorskimi, freskami. W prawej nawie znajdującej się w kaplicy Gasztołtów czczony jest obraz św. Michała, Matki Bożejlub Madonny Sapieżyńskiej, ukoronowany koronami papieskimi w 1750 r., z uwagi na liczne łaski zsyłane wiernym. W Katedrze urządzono 11 kaplic, z których sześć na chwilę obecną przystosowanych jest do modlitwy. Pielgrzymi mogą modlić się nie tylko we wspomnianych kaplicach św. Kazimierza i Gasztołtów znajdujących się w prawej nawie, ale również w kaplicach Adoracji Najświętszego Sakramentu i Zesłańców, a w lewej nawie – w kaplicach św. Władysława i Wołłowiczów.

W podziemiach Katedry byli chowani dostojnicy, władcy, biskupi i członkowie kapituły, którzy zasłużyli się dla Wielkiego Księstwa Litewskiego. W Mauzoleum Królewskim został pochowany król Polski i Wielki Książę Litewski Aleksander Jagiellończyk, królowa Barbara Radziwiłłówna i Elżbieta Habsburżanka, serce władcy Władysława IV Wazy. W 1985 r. odnaleziono skarbiec Katedry. Są to litewskie arcydzieła sztuki złotniczej, które w 1939 r. jesienią, po rozpoczęciu wojny, ukryto w pośpiechu w niszy między kaplicą Gasztołtów a obecną kaplicą Zesłańców. Obecnie skarbiec Katedry eksponowany jest w Muzeum Dziedzictwa Kościelnego.

Dzwonnica Katedry Wileńskiej

Dzwonnica – ważny element Bazyliki Archikatedralnej w Wilnie, kompleksu Dolnego i Górnego Zamku, symbol miasta. Wysokość dzwonnicy – 52 m. Historia dzwonnicy sięga połowy XIII w., swój dzisiejszy kształt nabyła na początku XIX w. Na szczycie budynku czas odmierza najstarszy zegar miasta, na Mszę świętą zaprasza dźwięk dzwonów, wyłania się zaskakująca panorama Wilna.

Wielkie dzwony biją zapraszając na Msze świętą, z okazji liturgicznych uroczystości, różnych obchodów i świąt. Stare dzwony katedralne zaginęły w wyniku niefortunnych wydarzeń. Do tej pory zachowały się jedynie dwa, które wybijają odpowiednią godzinę. W 2002 r. arcybiskup Kolonii Joachim Meisner podarował Katedrze Wileńskiej sześć nowych odlanych dzwonów, których brzmienie możemy usłyszeć z bliska.

Zgodnie ze starą tradycją każdy dzwon kościelny ma swoją nazwę, symboliczny znak i inskrypcje w języku łacińskim. Największy dzwon, ważący 2595 kg, został ochrzczony imieniem Joachim – ku czci świętego patrona kardynała Joachima Meisnera. Na dzwonie widoczna jest kotwica symbolizująca nadzieję, a napis brzmi: Spes nostra firma („Nadzieja nasza jest mocna”).

Drugi co do wielkości dzwon, ważący 1505 kg, był dedykowany św. Kazimierzowi. Z boku odlany został relief wypukły przedstawiający lilię, symbol czystości i zapisane słowa ukochanego przez księcia hymnu: Omni die dic Mariae („Rzecz to Twoja, Co dzień Maryję sławić”). Pieśń ta jest również bardzo popularna w Niemczech, gdzie dzwon został wyprodukowany.

Zegar dzwonnicy katedralnej – najstarszy w mieście. Najprawdopodobniej został wniesiony na wieżę jeszcze w XVII w.

Kościół św. Michała Archanioła (Muzeum Dziedzictwa Kościelnego)

Kościół zalicza się do Szlaku Bożego Miłosierdzia oraz Katedra.Dzwonnica.Skarbiec.

Muzeum Dziedzictwa Kościelnego zostało założone w 2009 r. w Kościele św. Michała Archanioła – w Mauzoleum Sapiehów. Można w nim zobaczyć skarbiec Katedry Wileńskiej, ukrywany przez pół wieku w ścianie murów Katedry, najstarsze litewskie arcydzieła złotnicze i tekstylne, królewskie podarunki i dzieła słynnych artystów.

Skarbiec Katedry Wileńskiej – to najstarszy i najbogatszy skarbiec ze wszystkich, przechowywanych w Kościołach na Litwie. Należą do niego drogie liturgiczne przedmioty ofiarowane przez Giedyminowiczów, Jagiełłę i Witolda oraz przez ich żony, a także podarunki przysłane z innych państw z okazji chrztu Litwy. Władcy, możnowładcy, biskupi ofiarowali Katedrze drogocenne przedmioty liturgiczne: krzyże, kielichy, relikwiarze, monstrancje. Podczas wojen wartościowe rzeczy były ukrywane, wywożone, ostatni raz znalazły się w ukryciu po rozpętaniu II wojny światowej. W przeddzień II wojny światowej skarbiec Katedry Wileńskiej został zamurowany w kryjówce. Odnaleziono go w 1985 r., ale po raz pierwszy został wystawiony na widok publiczny w latach      1999-2003 na wystawach w Litewskim Muzeum Sztuki. W 2006 r. cały skarbiec katedralny został przekazany Archidiecezji Wileńskiej i od 2009 r. eksponowany jest w Muzeum Dziedzictwa Kościelnego.

Kościół św. Michała Archanioła oraz dawny Klasztor Bernardynek – wspaniały kompleks z okresu Renesansu. Budowę i dekorację wspomagał Leon Sapieha, jeden z najsławniejszych magnatów Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI-XVII w. To pierwsza świątynia na Litwie, budowana w charakterze mauzoleum rodziny magnackiej. W klasztorze zamieszkały Siostry Bernardynki, które przyjęły surową klauzurę. Kościół stał się nie tylko domem modlitwy, ale również mauzoleum Sapiehów.

Pod Kościołem znajduje się pięć krypt. W jednych chowane były zakonnice, w pozostałych – świeccy. W krypcie Sapiehów pochowany został Leon Sapieha, jego syn Jan Stanisław, Krzysztof i inni członkowie rodziny. W Kościele zachowały się cztery nagrobki  rodziny Sapiehów z XVII w., świadczące o potędze, majętności i subtelnym guście artystycznym zamawiających.

W okresie komunizmu, po zamknięciu klasztoru i Kościoła, budynki przez pewien czas były nieużywane, zaniedbane, natomiast w XVIII w. ołtarze i mównica Kościoła zostały wyburzone. Po pożarze w 1964 r. w remontowanym Kościele otwarto Muzeum Architektury, a pomieszczenia klasztorne przystosowano do potrzeb akademika, mieszkań, pracowni wytwórczych. Kościół i zaniedbane pomieszczenia klasztorne zostały zwrócone Archidiecezji Wileńskiej w 1933 r.